Στην ακριτική και απομονωμένη κοινότητα του Κάτω Πύργου Τηλλυρίας βρίσκεται ένα πολύ σημαντικό τοπόσημο για τον Χριστιανισμό. Το ξωκλήσι της Παναγίας Γαλόκτιστης!
Ένα μικρό, λιτό και αλλόκοτο οικοδόμημα, μα εντελώς γοητευτικό, σ’ ένα περιβάλλον ομορφιάς και γαλήνης το οποίο υποδέχεται ανθρώπους απ’ όλη την Κύπρο.
Βρίσκεται σκαρφαλωμένο σε ύψωμα της περιοχής, σε πολύ κοντινή απόστασή από την διαχωριστική γραμμή και αγκαλιάζεται από ψηλές βουνοκορφές. Ενώ γύρω από το ξωκλήσι απλώνονται περιβόλια χαρίζοντας απίθανη θέα που γαληνεύει σώμα και ψυχή.
Ο σταυρός δε στην κορυφή του ναού είναι λες και ενώνει την γη με τον ουρανό!
Πέραν από την λιτότητα και την απλότητα του, το ξωκλήσι της Παναγίας Γαλόκτιστης, ξεχωρίζει και ως προς τον τρόπο ανέγερσης του. Πρόκειται για ένα ναό πολύ διαφορετικό απ’ ότι έχετε δει ως τώρα… Ένα ιερό οικοδόμημα το οποίο μυρίζει γάλα!
Οι Θρύλοι και οι παραδόσεις για τον τρόπο κατασκευής
Παλαιότερα, στην τοποθεσία που βρίσκεται σήμερα το ξωκλήσι, υπήρχε μικρό χωριουδάκι, γνωστό ως «Το χωρκούι» στο οποίο κατοικούσαν αρκετοί βοσκοί.
Όπως αναφέρει ο κοινοτάρχης Κάτω Πύργου Νίκος Κλεάνθους, μια χρονιά είχε πέσει σοβαρή αρρώστια στα πρόβατα τους, γι’ αυτό και παρακαλούσαν την Παναγία να τους τα γιατρέψει. Η Παναγία, σύμφωνα πάντα με τον θρύλο τους βοήθησε, τα πρόβατά τους γιατρεύτηκαν και τότε ανέλαβαν να επιδιορθώσουν τη μισογκρεμισμένη εκκλησία της. Ο κ Κλεάνθους, σημειώνει επίσης πως με βαση το θρύλο, οι βοσκοί της περιοχής είχαν τόσο πολύ γάλα που αποφάσισαν τον πηλό για το χτίσιμο να τον ζυμώσουν με γάλα αντί με νερό προκειμένου να ενώσουν τις πέτρες. Όταν κάποια στιγμή τόλμησαν να χρησιμοποιήσουν νερό, οι πέτρες δεν κολλούσαν η μία με την άλλη γεγονός που υποδείκνυε ότι το θέλημα της Παναγίας ήταν ο ναός της να κτιστεί με γάλα, γι’ αυτό και πήρε το όνομα Παναγία η Γαλόκτιστη.
Τα θαύματα της Παναγίας Γαλόκτιστης
Το συγκεκριμένο γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας είναι συνδεδεμένο σύμφωνα με τον κοινοτάρχη Νίκο Κλεάνθους και με πολλά θαύματα και θρύλους.
Ένα από αυτά που εξιστορούνται στο χωριό αναφέρεται στο γεγονός ότι κάποτε μια οικογένεια από τον Ποταμό του Κάμπου έφτασε στο εκκλησάκι, επειδή η γυναίκα δεν είχε γάλα για να θηλάσει το παιδί της και έτσι ανέβηκαν στο γαϊδουράκι τους και ήρθαν στην Παναγία τη Γαλόκτιστη. Εκεί προσευχήθηκαν και αμέσως από το στήθος της γυναίκας άρχισε να τρέχει γάλα.
Για την Παναγία τη Γαλόκτιστη λέγεται και το εξής γεγονός: Κάποια γυναίκα θέλησε να πάει στο εκκλησάκι να παρακαλέσει την Παναγία να αποκτήσει γάλα για να μπορέσει να θηλάσει το παιδί της. Πήγε καβάλα σε ένα γαϊδούρι θηλυκό, αφού τα αυτοκίνητα σπάνιζαν τότε. Δυστυχώς, ίσως, είτε από απερισκεψία είτε από φυγοπονία, πήγε ανεβασμένη πάνω στο γαϊδούρι μέχρι έξω από την πόρτα του ναού.
Τότε συνέβη το εξής: Αντί να «κατεβάσει» γάλα η γυναίκα, «κατέβασε» το θηλυκό γαϊδούρι που κοπίασε να τη μεταφέρει. Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση ο Θεός Δίκαιος όπως χαρακτηρίζεται θέλησε έτσι να παραδειγματίσει τη γυναίκα να μην είναι φυγόπονη και να μάχεται για εκείνα που θέλει από τη ζωή της να τα αποκτήσει.
Επιπρόσθετα, στα παλιά χρόνια οι χριστιανοί, όταν ήθελαν να παρακαλέσουν για κάτι τον Θεό, έκαναν όλη νύχτα παρακλήσεις με την εικόνα της Παναγίας εκεί. Μία φορά, αναφέρει ο μύθος, αποκοιμήθηκαν και όταν ξύπνησαν παρατήρησαν πως έλειπε η εικόνα της Παναγίας κι άρχισαν να κλαίνε, γιατί πίστευαν πως την έκλεψαν οι Τούρκοι. Μετά, όταν επέστρεψαν στο ξωκλήσι τους, τη βρήκαν εκεί γεμάτη νερό με αγιολούλουδα και αναμμένα κεριά.
Από τότε η εικόνα αυτή βρίσκεται στο ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στο κέντρο του χωριού, για λόγους ασφαλείας.
Αρχιτεκτονική και εσωτερικός Διάκοσμος
Το ξωκλήσι της Παναγίας Γαλόκτιστης αποτελεί ένα από τα παλαιότερα εκκλησάκια που κτίστηκαν στην Κύπρο. Στο εσωτερικό του διασώζεται σήμερα τοιχογραφικός διάκοσμος, ο οποίος ανάγεται σε δύο φάσεις, στον 12ο και 14ο αιώνα.
Στην αψίδα του ιερού σώζεται ο άγιος Αυξίβιος, ενώ στον βόρειο τοίχο του κυρίως ναού εικονίζονται οι άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη. Μέρος της σκηνής της Γέννησης του Χριστού σώζεται στο φουρνικό. Αδιάγνωστος άγιος βρίσκεται στον βόρειο τοίχο του νάρθηκα και στον πεσσό του βόρειου σφαιρικού τριγώνου εικονίζεται ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο οποίος ήταν μέρος της σκηνής της δέησης. Στο νότιο τοίχο υπήρχε η μορφή αρχαγγέλου.
Ο μικρός ναός είναι μονόχωρος, καμαροσκέπαστος και χρονολογείται στον 11ο αιώνα. Στα δυτικά προσετέθη τετράγωνος νάρθηκας ο οποίος ανάγεται στον 12ο αιώνα. Καλύπτεται με φουρνικό τρούλο, χαρακτηριστικό γνώρισμα σειράς μνημείων της μεσοβυζαντινής εποχής της Κύπρου. Η στέγη είναι καλυμμένη με υδραυλικό κονίαμα και το δάπεδο με βότσαλα.
Οι πιστοί προσέρχονται στο απομακρυσμένο και λιτό ξωκλήσι της Παναγίας Γαλόκτιστης αναζητώντας καταφύγιο, συγχώρεση, δύναμη και παρηγοριά. Ανάβουν το κερί τους, προσεύχονται και ασπάζονται ευλαβικά την εικόνα της βρεφοκρατούσας Παναγίας αναζητώντας το θαύμα!
Η εικόνα, χρονολογικά τοποθετείται στα τέλη του 13ου αιώνα και ανήκει στον τύπο της Κυκκώτισσας.
Επίσης, οι επισκέπτες έχουν ως τάμα ή συνήθεια να χύνουν γάλα στο κτίσμα εις ανάμνηση των θαυμάτων της Παναγίας.
Χρησιμοποιούμε cookies για να διασφαλίσουμε ότι σας προσφέρουμε την καλύτερη εμπειρία στον ιστότοπό μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτόν τον ιστότοπο, θα υποθέσουμε ότι είστε ευχαριστημένοι με αυτό.Αποδέχομαι
