Μάρτυρας της μακρόχρονης λατόμευσης αποτελεί το εντυπωσιακό τεχνητό σπήλαιο το οποίο βρίσκεται στη δυτική πλευρά του χωριού Μάμμαρι και συγκεκριμένα στην τοποθεσία «Βούναρος». Η ονομασία της περιοχής, παραπέμπει σε μεγάλο λόφο λόγω της μορφολογίας του εδάφους.
Για μισό αιώνα, από το 1920 μέχρι και το 1970, στην συγκεκριμένη περιοχή «Βούναρος» λειτουργούσε λατομείο, με σκοπό την εξόρυξη δομικής πέτρας. Η εξορυσσόμενη πέτρα, πουρόπετρα ή πωρόλιθος, χρησιμοποιήθηκε για την ανέγερση σπιτιών, αρχοντικών και τειχών στη Λευκωσία και το κτίσιμο εκκλησιών και μοναστηριών. Με Μαμμαρίτικη πουρόπετρα κτίστηκε επίσης το καμπαναριό και μέρος της εκκλησίας του χωριού Μάμμαρι η οποία είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Το 1963, η ΕΛΔΥΚ χρησιμοποίησε το λατομείο ως αποθήκη πυρομαχικών και σήμερα αξιοποιείται από την Εθνική Φρουρά.
Γεωλογικά στοιχεία της περιοχής «Βούναρος»
Τη μέρα κατά την οποίαν επισκέφθηκα τα επιβλητικά και καταπληκτικά αυτά σπήλαια, συνάντησα και τη Μαργαρίτα. Μία δραστήρια, νεαρής ηλικίας, κοπέλα η οποία αν και Πολιτικός Μηχανικός στο επάγγελμα, δηλώνει geologee geek. Μιλώντας μαζί της εντυπωσιάστηκα από την απλότητα του λόγου της και τη μεταδοτικότητα των γνώσεων της στη Γεωλογία.
Με βάση τα όσα μου έχει αναφέρει η Μαργαρίτα, η περιοχή ανήκει στο γεωλογικό σχηματισμό της Λευκωσίας ο οποίος δημιουργήθηκε σχετικά πρόσφατα και αποτελείται από ασβεστόλιθους που εμπεριέχουν απολιθώματα θαλάσσιων οργανισμών και κοχυλιών.
Συναντηθήκαμε στο σημείο όπου τελειώνει η κύρια γαλαρία και οδηγεί σ’ ένα ξέφωτο του οποίου η είσοδος είναι φραγμένη από κομμάτια πέτρας που έχουν καταρρεύσει αποκαλύπτοντας την στρωματογραφία των βράχων. Και καθώς παρατηρούσαμε, μου ανέφερε ότι η ανώτερη επιφάνεια αποτελείται από σκληρό πέτρωμα την καυκάλα η οποία ακολουθείται από μια στρώση από ασβεστούχο έδαφος και στη συνέχεια ακολουθεί η στρώση terra roza (κοκκινη γη ). Στα χαμηλότερα επίπεδα, υπάρχει μια εναλλαγή στρώσεων μάργας(κόννου) και ασβεστόλιθου (χαβάρα).
Οι σπηλιές της Πουρόπετρας είναι λαξευτές ενώ στα ανοίγματα ή στην είσοδο τους παρατηρείται κατάρρευση, λόγω διάβρωσης, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός εντυπωσιακού μετά αποκαλυπτικού τοπίου.
Καταφύγιο σπάνιου είδους νυχτερίδων
Η ανθρώπινη παρέμβαση άλλαξε τη φυσιογνωμία της περιοχής και από παλιό λατομείο μετατράπηκε σε πόλο έλξης ξένων και ντόπιων επισκεπτών και σε καταφύγιο για διάφορα είδη πουλιών όπως νυχτερίδων, αγριοπερίστερων και άλλων ειδών. Στα πιο σκοτεινά μέρη των σπηλαίων και τις στοές φωλιάζουν δυο είδη νυχτερίδων: ο νυχτοπάππαρος και η πτερυγονυχτερίδα και γι’ αυτό το λόγο οι σπηλιές εντάσσονται στη ζώνη προστασίας «Φύση 2000».
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης σας απαιτείται μεγάλη προσοχή καθώς κάποια τμήματα των σπηλαίων είναι γκρεμισμένα ενώ σε κάποια άλλα υπάρχει ο κίνδυνος κατάρρευσης.
Οι σπηλιές της Πουρόπετρας ως σκηνικό στα γυρίσματα της ταινίας του Χόλιγουντ «Jiu Jitsu»
Η περιοχή του πρώην λατομείου Πουρόπετρας στο Μάμμαρι έτυχε παγκόσμιας προβολής! Τον Ιούνιο του 2019, το μοναδικό φυσικό τοπίο και οι επιβλητικές σπηλιές, με σημαντικό βάθος και τετράγωνη δομή, αποτέλεσαν σκηνικό για την ταινία «Jiu Jitsu», με πρωταγωνιστή τον κορυφαίο ηθοποιό του Χολίγουντ Νίκολας Κέιτζ. Γυρίσματα της ταινίας «Jiu Jitsu», έγιναν και σε άλλες περιοχές, εκτός από το Μάμμαρι, στα Λύμπια, τη Λεμεσό, την Πάφο, το Κάβο Γκρέκο και το Λιοπέτρι.
Σημείωση:
Συνοδοιπόρος σε αυτή την εξόρμηση ήταν η καλή φίλη και συμφοιτήτρια Μαρία Σολωμού. Την ευχαριστώ για την όμορφη και εποικοδομητική συζήτηση που κάναμε ύστερα από χρόνια!
Ευχαριστώ επίσης θερμά την Μαργαρίτα Πέτρου για τις σημαντικές πληροφορίες που μου έδωσε και εύχομαι τις γνώσεις της στη Γεωλογία και όχι μόνο να τις μεταφέρει και σε άλλα πολλά άτομα. Μαζί μας ήταν και ο Μάνθος Κοντοβούρκης, ένας νέος με όνειρα, στόχους και φιλοδοξιες. Νέοι άνθρωποι με όραμα και πλάνο, θα πει ελπίδα…!
