Μοναδικό ιστορικό χώρο για ολόκληρη την Κύπρο με σχεδόν 5000 χρόνια ανθρώπινης παρουσίας, αποτελεί η Γερόνησος. Αυτή η μικρή κουκκίδα στεριάς, έκτασης 26 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων, βρίσκεται απέναντι από την ακτή του Αγίου Γεωργίου Πέγειας και 18 χιλιόμετρα βόρεια της Πάφου.
Ο Δήμαρχος Πέγειας Μαρίνος Λάμπρου, δήλωσε πως το νησάκι είναι γνωστό με τρεις ονομασίες: Ιερά Νήσος, Γερόνησος και νησί του Αγίου Γεωργίου. Σημείωσε πως έχει χαρτογραφηθεί για πρώτη φορά πριν από έναν αιώνα, το 1923. Η έκταση του ήταν 19 σκάλες όμως λόγω των καιρικών συνθηκών και κυρίως της διάβρωσης, έχει μειωθεί δραματικά.
Με αφετηρία το λιμανάκι του Αγίου Γεωργίου Πέγειας επιβιβαστήκαμε για την θαλασσινή μας βόλτα και την επίσκεψη μας στο νησί. Η ανάβαση αν και δεν ήταν εύκολη υπόθεση ωστόσο η καταπληκτική θέα μας είχε ανταμείψει.
Σε αυτήν την κουκκίδα στεριάς, πριν από πολλά χρόνια κατοικούσαν άνθρωποι, δοξάστηκσν Θεοί ενώ σύμφωνα με ιστορικές πηγές φαίνεται να συνδέεται και με τη Βασίλισσα της Αιγύπτου Κλεοπάτρα. Έχει χαρακτηριστεί από τους αρχαιολόγους ως κάψουλα του χρόνου.
Το μικροσκοπικό νησί της Μεσογείου, η Γερόνησος, έχει αποδειχθεί ότι αποτελούσε ιερό τόπο από την Χαλκολιθική έως τη Βυζαντινή περίοδο. Παραμένει ακατοίκητο από τον 15ο αιώνα.
Ο Α’ Αρχαιολογικός Λειτουργός Στάθης Ραπτου ανέφερε πως πρόκειται για σημαντικό αρχαιολογικό χώρο ο οποίος σχετίζεται με ολόκληρη την περιοχή του Αγίου Γεωργίου Πέγειας. Πάνω στη βραχονησίδα της Γερόνησου είπε, έχουν εντοπιστεί 3 φάσεις κατάληψης. Η μία της Χαλκολιθικής περιόδου, η δεύτερη του τέλους της Ελληνιστικής, κυρίως την περίοδο της Κλεοπάτρας της 7ης και μετά στη Μεσαιωνική περίοδο. Χωρίς να σημαίνει ότι αυτή η κατοίκηση είναι συνεχής.
Πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια η βραχονησίδα της Γερόνησου ήταν ενωμένη με την υπόλοιπη περιοχή του Αγίου Γεωργίου. Όπως ανέφερε ο Δήμαρχος Πέγειας Μαρίνος Λάμπρου η βραχονησίδα βρίσκεται στο ίδιο υψόμετρο με την ακτή και πιθανότατα πριν από αιώνες, αυτό το κομμάτι γης έχει αποκολληθεί εξαιτίας σεισμικών δονήσεων.
Οι πρώτες ανασκαφές, άρχισαν το 1982 από τον Σοφοκλή Χ’ Σάββα, με αφορμή την αίτηση παροχής άδειας στα αρμόδια κρατικά τμήματα για ανέγερση ξενοδοχειακής μονάδας με καζίνο από εταιρεία η οποία δραστηριοποιείτο στον τουριστικό τομέα. Η αρχαιολογική του σκαπάνη έφερε στο φως ερείπια της Ελληνιστικής κυρίως περιόδου τα οποία έβαλαν φρένο στις προσπάθειες οικοδόμησης του νησιού. Ανέφερε πως βρέθηκαν τείχη, οχυρωματικά έργα, διάφορα ευρήματα μεταξύ των οποίων και επιγραφές, στέρνες αποθήκευσης νερού και λατομείο απ όπου έπαιρναν τις πέτρες για να χτίσουν τα τείχη και τα δύο τρία κτίρια που έχουν εντοπιστεί.
Το 1990 , αναλαμβάνει το σπουδαίο αρχαιολογικό έργο, η καθηγήτρια Κλασικών σπουδών της Νέας Υόρκης Joan Breton Connelly και έκτοτε το συνεχίζει μαζί με την ομάδα της.
Η αρχαιολογική της σκαπάνη, έφερε στο φως μικρό ναό, ιωνικού ρυθμού , ο οποίος βρισκόταν στην άκρη του γκρεμού , στο δυτικότερο σημείο του νησιού. Η Conelly, εκτιμά ότι αυτό θα μπορούσε να είναι το σημείο όπου η Βασίλισσα της Αιγύπτου Κλεοπάτρα έχτισε ένα ιερό αφιερωμένο στον Απόλλωνα για να ευχαριστήσει τον Θεό για τη γέννηση του παιδιού της Καισσαρίωνα, με τον Ιούλιο Καίσσαρα.
Οι ανασκαφές του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης έχουν δείξει ότι το νησί πιθανόν να θεωρείτο ιερό, ήδη από τα Προϊστορικά χρόνια. Οι απόψεις των μελετητών διίστανται. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η Γερονησος ήταν οχυρό των Πτολεμαίων λόγω της στρατηγικής της θέσης.
Σε πολύ κοντινή απόσταση από τη Γερόνησο βρίσκεται και μια άλλη βραχονησίδα, το Μανίκι.
Η ευρύτερη περιοχή χρησιμοποιειτο ως λιμάνι της Πέγειας το οποίο εξυπηρετούσε τόσο τη Γερονησο όσο και τον αρχαίο οικισμό του Αγίου Γεωργίου από την Ελληνιστική έως την Πρωτοχριστιανική περίοδο.
Ο Α’ Αρχαιολογικός Λειτουργός Στάθης Ράπτου δήλωσε ότι υπάρχουν ναυάγια στην περιοχή. Έχουν εντοπιστεί αρχαίες άγκυρες και πήλινα αγγεία και αμφορείς ενώ στη στεριά υπάρχουν λαξευματα που υποδηλώνουν την ύπαρξη κτιρίων.
Ο υποθαλάσσιος κόσμος στη βραχονησίδα Μανίκι εντυπωσιάζει όλους όσους λατρεύουν τις καταδύσεις με τις σπηλιές, τα υποβρύχια περάσματα και τη ζωή στον εκπληκτικό βυθό της περιοχής.
Πέραν από τους αμέτρητους αρχαιολογικούς θησαυρούς, η Γερόνησος παρουσιάζει και μια ιδιαίτερη οικολογική και περιβαλλοντική φυσιογνωμία. Έχει κηρυχθεί σε Εθνικό δασικό πάρκο Ακάμα και εντάσσεται στο Δίκτυο Νατούρα 2000. Στο νησί, σύμφωνα με τον Υποδιευθυντή του Τμήματος Δασών Σάββα Ιεζεκιήλ, φύεται σπάνιο είδος φυτού το οποίο κινδυνεύει με εξαφάνιση. Πρόκειται για το σπάνιο είδος Cistanche phelypaea, το οποίο περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου. Ο κ Ιεζεκιήλ , σημείωσε οτι είναι παρασιτικό είδος το οποίο εξαρτάται ολοκληρωτικά από τον ξενιστή του για την εξασφάλιση νερού και θρεπτικών στοιχείων. Καταγράφηκαν συγκεκριμένα 33 φυτά τα οποία φαίνεται ότι παρασιτούν στις ρίζες του είδους Suaeda vera που υπάρχει σε αφθονία στο νησί.
Αυτός, ο μυστηριακός τόπος ασκεί μια περίεργη γοητεία και σε καλεί σ’ ένα διαφορετικό ταξίδι στο παρελθόν και τη μνήμη. Διότι, η Γερόνησος, είναι η ενέργεια και οι δονήσεις που διατρέχουν τους αιώνες!!!
P.s
Θερμές ευχαριστίες στο Δήμο Πέγειας και το δήμαρχο Μαρίνο Λάμπρου για την πολύτιμη βοήθεια του ώστε να καταστεί εφικτή η μετάβαση μας στη Γερόνησο για τις ανάγκες εκτενούς ρεπορτάζ το οποίο προβλήθηκε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΡΙΚ.
Ευχαριστίες και στο Τμήμα Δασών και στον υποδιευθυντή Σάββα Ιεζεκιήλ για τις σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την χλωρίδα και πανίδα της περιοχής.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες και στο Τμήμα Αρχαιοτήτων , τη διευθύντρια Μαρίνα Ιερωνυμίδου, τον Αρχαιολογικό Λειτουργό Στάθη Ράπτου και τον Σοφοκλή Χ” Σάββα.