Η Ανατολία έχει γενικώς πολύ μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους είναι το Γκεμπεκλί Τεπέ το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.
Πρόκειται για ένα τεχνητό λόφο, ύψους 15 μέτρων, σπουδαίας αρχαιολογικής αξίας στον οποίον έχουν ανακαλυφθεί οι αρχαιότεροι ναοί σε ολόκληρη την Γη! Πιθανολογείται πως χτίστηκαν 7 χιλιάδες χρόνια πριν από τις πυραμίδες της Αιγύπτου και 6 χιλιάδες χρόνια πριν από το Στόουνχεντζ της Μ.Βρετανίας!
Βρίσκεται σε απόσταση 12 χιλιομέτρων από την πόλη Ούρφα, τη ρομαντική «Βενετία της Ανατολής». Εκεί έχουν ανακαλυφθεί προϊστορικοί ναοί της Νεολιθικής Εποχής, που έχουν χρονολογηθεί γύρω στο 11.500 π.Χ. και είναι οι αρχαιότεροι στον κόσμο.
Οι κυκλικές κατασκευές του Γκεμπεκλί Τεπέ με τις περίτεχνα λαξευμένες πέτρες και τους χαρακτηριστικούς μεγάλιθους σε σχήμα Τ, ηλικίας άνω των 12.000 ετών, είναι παλαιότερες ακόμη και από την εφεύρεση της γεωργίας και της κεραμικής.
Οι μεγάλιθοι είναι τοποθετημένοι σε τάξη ανάμεσα σε παχείς τοίχους ακατέργαστης λιθοποιίας που σχηματίζουν κυκλικούς περίβολους. Τέσσερις τέτοιοι περίβολοι έχουν ανασκαφεί μέχρι σήμερα, ωστόσο γεωφυσικές έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν και άλλοι 16, που περιλαμβάνουν συνολικά περίπου 200 μεγάλιθους.
Πολύ κοντά στον χώρο (100 μέτρα περίπου) βρέθηκε και το προϊστορικό λατομείο εξόρυξης με μισοτελειωμένους μεγάλιθους. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι το όλο σύμπλεγμα είναι λατρευτικό και αφιερωμένο στη γονιμότητα. Όσο για τους μεγάλιθους, μάλλον συμβολίζουν τη γυναίκα.
Πολλές θεωρίες επιχειρούν να εξηγήσουν το Γκεμπεκλί Τεπέ ως ο κήπος της Εδέμ ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι η περιοχή ίσως να εξυπηρετούσε στην επικοινωνία με εξωγήινους πολιτισμούς. Καθώς οι ερευνητές διατυπώνουν ποικίλες θεωρίες επί του θέματος, οι ανασκαφές στην περιοχή συνεχίζονται. Η έκταση που έχει ανασκαφεί ως τώρα είναι λιγότερη από το 10% του χώρου.
Λίκνο Πολιτισμού
Η αρχαία τοποθεσία του Γκεμπεκλί Τεπέ» στην Τουρκία εχει ξαναγράψει την πρώιμη ιστορία του πολιτισμού. Είναι το μέρος, σύμφωνα με τους ερευνητές, όπου τέθηκαν τα θεμέλια του σύγχρονου πολιτισμού. Εδώ πρωτοεμφανίστηκαν οι μόνιμες εγκαταστάσεις και οι κοινότητες εξακολουθούσαν να ζουν κυρίως από το κυνήγι και την καρποσυλλογή επιτυγχάνοντας να αναπτύξουν ένα περίπλοκο κοινωνικό σύστημα.
Η τεράστια έκταση που καλύπτει αυτός ο πολιτισμός παρουσιάζει εντυπωσιακή ομοιομορφία στα μνημειακά κτήρια λατρείας και σε άλλα ευρήματα, όπως οι ρεαλιστικές απεικονίσεις ζώων σε μεγαλίθους, εντός και εκτός των ναών. Όλα αυτά, που για να γίνουν χρειάζεται τεράστια οργάνωση και ανθρώπινο δυναμικό, δείχνουν ότι πρόκειται για μια στρωματοποιημένη κοινωνία. Δηλαδή, κυρίαρχες ομάδες, ίσως ιερατεία ή ηγέτες κάποιων εκλεκτών, μιας ελίτ, είχαν την ισχύ να πείσουν ανθρώπους να κατασκευάσουν αυτούς τους ‘ναούς’ και να φτιάξουν καλλιτεχνήματα. Γιατί οι απεικονίσεις αυτές δεν ήταν χρήσιμες ούτε για την επιβίωσή τους, ούτε για την καλλιέργεια της γης. Ήταν έργα τέχνης με έναν τρόπο πολυτελούς σκέψης.
Ανασκαφές
Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1964 από τον Αμερικανό αρχαιολόγο Peter Benektit ο οποίος διαπίστωσε ότι στην περιοχή υπήρχε ανθρώπινη δραστηριότητα κατά τη Νεολιθική Εποχή, ίσως και τη Μεσολιθική.
Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν το 1995, από τον Γερμανό αρχαιολόγο Klaus Schmit, ο οποίος πριν αποβιώσει το 2014, υποστήριξε ότι το τεράστιο εργατικό δυναμικό που χρειαζόταν για την κατασκευή του περιβόλου ώθησε τους ανθρώπους να αναπτύξουν τη γεωργία ως τρόπο παροχής ποτών και τροφίμων για τους εργάτες.
Η πολύχρονη έρευνα στην προϊστορική τοποθεσία του Γκεμπεκλί Τεπέ στη νοτιοανατολική Τουρκία έχει φέρει στο φως καταπληκτικά κατάλοιπα τα οποία αντιπροσωπεύουν το αρχαιότερο στάδιο της Νεολιθικής Εποχής πριν από την εφεύρεση της γεωργίας και της κεραμικής.
Μεταξύ των πιο γνωστών ευρημάτων είναι τα κατάλοιπα μνημειακών κτηρίων λατρείας, πλούσια διακοσμημένων με ρεαλιστικές απεικονίσεις ζώων, γεωμετρικά σχήματα και αφηρημένες απεικονίσεις ανθρώπων, χιλιάδες χρόνια νωρίτερα από γνωστούς πολιτισμούς που ανέπτυξαν μνημειακή αρχιτεκτονική και τέχνη.
Οι κυκλικοί αυτοί μνημειακοί ναοί, περιλαμβάνουν στο εσωτερικό τους μνημειώδεις, επίσης, πέτρινους στύλους, κάποιοι σε σχήμα «Τ» και διακοσμημένοι με ‘μυθολογικές’ αναπαραστάσεις, που ζυγίζουν έως και 15 τόνους.
Το σημείο μηδέν στο χρόνο
Στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας, ο πρόεδρος του Ομίλου Dogus της Τουρκίας, Ferit F. Sahenk, δήλωσε ότι το Γκεμπεκλί Τεπέ είναι το σημείο μηδέν μας στο χρόνο.
Ανακοίνωσε ταυτόχρονα ότι ο Όμιλος Dogus σχεδιάζει να δαπανήσει 15 εκατομμύρια δολάρια τα επόμενα 20 χρόνια για το έργο σε συνεργασία με την National Geographic Society.