Στο νοτιοδυτικό μέρος της κοινότητας Αρχιμανδρίτας της Επαρχίας Πάφου και σε κοντινή απόσταση από την εκκλησία του Αγίου Θεοδοσίου, βρίσκεται το λαξευτό ασκητήριο των 318 Αγίων Πατέρων.
Πρόκειται για ένα μικρό σπήλαιο, το οποίο έχει σκαλιστεί σε βράχο, όπου σε αυτό φυλάσσονται τα οστά και οι κάρες (κρανία) των 318 Πατέρων την εκκλησίας μας οι οποίοι κάτω από δύσκολες συνθήκες είχαν φθάσει στο νησί μετά το πέρας της Δ’ Οικουμενικής συνόδου.
Στο σπήλαιο σώζονται σήμερα μερικές από τις εντυπωσιακές τοιχογραφίες που το κοσμούσαν, όπως του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου και του Αγίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου.
Σύμφωνα με την παράδοση, οι πατέρες της Δ΄Οικουμενικής Συνόδου, καθώς έφευγαν από τη Μικρά Ασία και έπλεαν ανοιχτά της Κύπρου, μια μεγάλη θαλασσοταραχή τους αναγκασε να αράξουν στις νότιες ακτές του νησιού και συγκεκριμένα στον κόλπο Πισσουρίου. Αφού προχώρησαν στην ενδοχώρα, βρήκαν κατάλληλο τόπο στην κοινότητα Αρχιμανδρίτα και έκτισαν μοναστήρι. Ηγούμενος του μοναστηριού ήταν Αρχιμανδρίτης και από αυτό το γεγονός ο οικισμός που αναπτύχθηκε γύρω από αυτό ονομάστηκε «Αρχιμανδρίτα».
Το ξωκλήσι των 318 Αγίων Πατέρων, εορτάζει κάθε 5η Κυριακή μετά την Ανάσταση ενώ κάθε Δευτέρα του Πάσχα γίνεται δοξολογία στο χώρο του Σπηλαίου. Τους παλιούς καιρούς, το Σπήλαιο αποτελούσε χώρο προσκυνήματος και μαζεύονταν προσκυνητές από τα γύρω χωριά.
Το σπήλαιο των 318 Αγίων Πατέρων, έτυχε συντήρησης από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και κηρύχθηκε Μνημείο Β’ Πίνακα.
