Σ’ ένα ειδυλλιακό καταπράσινο περιβάλλον , 40 χιλιόμετρα ανατολικά της επαρχίας Πάφου και δυτικά της οροσειράς του Τροόδους , βρίσκεται η γραφική κοινότητα της Παναγιάς . Ένα χωριό , το οποίο αγκαλιάζεται από τις ψηλές βουνοκορφές του δάσους Πάφου προσφέροντας στους επισκέπτες στιγμές χαλάρωσης και ηρεμίας καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου . Κτισμένη 900 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας , η Παναγιά περιβάλλεται από τεράστιες δασικές εκτάσεις οι οποίες καλύπτονται κυρίως από δρύες και πεύκα .
Πέραν από τα ιστορικά και πολιτιστικά αξιοθέατα , η κοινότητα Παναγιά προσφέρει στους λάτρεις της φύσης τη δυνατότητα να ανακαλύψουν τον φυσικό πλούτο της περιοχής μέσα από τα μονοπάτια περιπάτου αλλά και να απολαύσουν την μαγευτική θέα από το ψηλότερο σημείο της Επαρχίας Πάφου που βρίσκεται στην τοποθεσία «Βουνί».
Με υψόμετρο 1,144 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και 500 μέτρα πάνω από την κοινότητα Παναγιάς , η θέα από την τοποθεσία «Βουνί Παναγιάς», το ψηλότερο σημείο της Επαρχίας Πάφου , είναι πανέμορφη και αξίζει τον κόπο να προγραμματίσετε μια μονοήμερη , έστω, εκδρομή. Στο λόφο υπάρχει επίσης και παρεκκλήσι το οποίο είναι αφιερωμένο στον Προφήτη Ηλία.
Χαρακτηρίζεται ως μια από τις πλουσιότερες περιοχές της Κύπρου σε βιοποικιλότητα καθώς στο «Βουνί Παναγιάς» συναντώνται περισσότερα από 650 είδη φυτών , δέντρων και θάμνων ενώ 55 από αυτά θεωρούνται σπάνια και απειλούνται προς εξαφάνιση . Επιπλέον η περιοχή αποτελεί καταφύγιο για 112 είδη πουλιών εκ των οποίων τα 28 είναι προστατευόμενα. Κοντά σε πηγές με τρεχούμενο φυσικό νερό, συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός πουλιών καθιστώντας την περιοχή ενδιαφέρουσα για ερευνητές , παρατηρητές πουλιών και φωτογράφους.
«Βασιλιάς» του Δάσους Πάφου είναι το αγρινό το οποίο εάν είστε τυχεροί μπορεί να το θαυμάσετε ακόμη και στην περιοχή «Βουνί της Παναγιάς» . Πρόκειται για το καμάρι των Κυπρίων και σύμβολο της άγριας πανίδας του νησιού. Αν και σχεδόν εξαφανισμένο τον περασμένο αιώνα , ωστόσο οι αυστηροί νόμοι που απαγορεύουν το κυνήγι συνέβαλαν στην επιβίωση και την ανάπτυξη του πληθυσμού . Άλλα είδη θηλαστικών τα οποία συναντώνται στην περιοχή είναι οι σκαντζόχοιροι , αλεπούδες και φρουτονυχτερίδες.
Εάν επιθυμείτε να απολαύσετε το μεγαλείο της φύσης στην περιοχή δεν έχετε παρά να περπατήσετε το κυκλικό μονοπάτι «Βουνί» μήκους 9,8 χιλιομέτρων η αφετηρία του οποίου βρίσκεται απέναντι από το πολιτιστικό κέντρο της Παναγιάς. Αν και το μονοπάτι έχει ψηλό βαθμό δυσκολίας εξαιτίας του εναλλασσόμενου υψομέτρου ωστόσο η καταπληκτική θέα , οι παράξενοι και ασυνήθιστοι βραχώδεις σχηματισμοί , το μοναδικό φυσικό τοπίο με την πλούσια χλωρίδα και πανίδα σίγουρα θα σας ανταμείψουν! Από το ψηλότερο σημείο , ο περιπατητής μπορεί να θαυμάσει την εξαιρετική θέα προς το χωριό Παναγιά και το φράγμα της Κανναβιούς , την χερσόνησο του Ακάμα, το δάσος Πάφου και την οροσειρά του Τροόδους .
Οι αμπελώνες κατά τη διαδρομή είναι μαγεία και κάθε Φθινόπωρο προσθέτουν στους λόφους της περιοχής πορτοκαλοκίτρινες και κόκκινες αποχρώσεις.
Προς το τέλος, ο περιπατητής μπορεί να επιλέξει μεταξύ δύο διαδρομών. Η μία οδηγεί προς το Μοναστήρι της Χρυσορογιατίσσης και μετά στην Κοινότητα Παναγιάς, και η άλλη, πιο σύντομη, οδηγεί κατευθείαν στην Κοινότητα.
Το “Βουνί” Παναγιάς αποτελεί μια από τις πλουσιότερες αμπελουργικές ζώνες της Κύπρου. Αναδείχθηκε ως ο καλύτερος προορισμός το 2009 στο πλαίσιο του προγράμματος EDEN – Ευρωπαϊκοί προορισμοί αριστείας με θέμα «Τουρισμός και προστατευόμενες περιοχές» . Το μοναδικό φυσικό περιβάλλον συνέβαλε ώστε η περιοχή να συμπεριληφθεί στον κατάλογο προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου Νατούρα 2000 ως Ζώνη Ειδικής προστασίας και ως περιοχή ενδιαφέροντος για διατήρηση της φύσης.
Παναγιά .. η κοινότητα που αγκαλιάζεται από τις βουνοκορφές του Δάσους Πάφου
Το όνομα της Παναγιάς οφείλεται στις πολλές εκκλησίες και μοναστήρια που βρίσκονται στο χωριό ή κοντά σε αυτό τα οποία είναι αφιερωμένα στη Μεγαλόχαρη. Από τους πιο γνωστούς ιερούς ναούς είναι η αρχαία εκκλησία της Παναγίας της Ελεούσας στο κέντρο του χωριού . Επίσης η Μονή Χρυσορογιατίσσης , από τις ιστορικότερες και αξιολογότερες της Κύπρου , δέχεται ολόχρονα χιλιάδες επισκέπτες από όλη την Κύπρο καθώς η εικόνα της Παναγίας θεωρείται θαυματουργή και πιθανολογείται ότι την έχει αγιογραφήσει ο Ευαγγελιστής Λουκάς.
Η Παναγιά , είναι επίσης γενέτειρα του πρώτου προέδρου της Κυπριακής δημοκρατίας , Αρχιεπίσκοπου Μακάριου και η οικία στην οποίαν γεννήθηκε και πέρασε τα πρώτα του παιδικά χρόνια λειτουργεί σήμερα ως ιστορικό και πολιτιστικό μουσείο .